Toscana IGT

Toscane staat bekend om heerlijke wijn voor een breed publiek. Of het nu om wijn in een traditionele mandfles (fiascho) gaat of om de exclusieve Brunello di Montalcino, voor iedereen is er wel iets bij. Na de tafelwijn is de IGT Toscana de breedste classificatie in Toscane. Over het algemeen zijn het jonge, niet al te complexe wijnen. Lekker op het terras of bij een lichte maaltijd. Uitzondering is de Super Tuscan, waar we verderop meer over vertellen.

Chianti DOCG

De bekendste wijn van Toscane is de Chianti. De Chiantistreek beslaat een groot gedeelte van Toscane. De wijn heeft een helderrode kleur, relatief veel tannine en een hoge zuurgraad. Daardoor past hij goed bij de maaltijd.
De wijn wordt voor minimaal 80% van de Sangiovese druif gemaakt, eventueel aangevuld met druiven als Canoiolo, Cabernet Sauvignon of Merlot. Ook een klein percentage witte druiven is toegestaan. Deze aanvulling is vooral bedoeld om de enigszins harde smaak van de Sangiovese te verzachten en de wijn toegankelijker te maken. Het minimum alcoholpercentage is 11,5%. Een jonge Chianti mag vanaf 1 maart van het jaar volgend op de oogst op de markt komen.

Subzones Chianti

Chianti is in 1932 opgedeeld in subzones. Een aantal van deze subzones hanteren strengere minimumeisen, zoals: een lagere productie per hectare, minder trossen per plant en een langere rijpingsperiode, waardoor ze hoger worden aangeschreven. Ook ligging en microklimaat van de subzone spelen hierbij een rol.

Chianti kent de volgende subzones: Colli Aretini, Colli Fiorentini, Colline Pisane, Colli Senesi, Montalbano, Montespertoli, Rufina en Classico.
Vooral in Chianti Classico, Chianti Rufina en Chianti Colle Fiorentini zijn de regels strenger, waardoor de wijn uit deze gebieden meer aanzien heeft. Maar het zegt niet alles. Veel individuele wijnmakers gaan uit zichzelf boven het vereiste minimum van de subzone zitten. Dus ga niet alleen op de naam af.
Als een wijnhuis aan deze regels voldoet, mag het de naam van de subzone op het etiket vermelden

Chianti superiore

Chianti is een erg groot wijngebied en onder de naam Chianti is een groot aanbod van wijn beschikbaar, met een verschillend prijs- en kwaliteitsniveau.
In een poging hierin structuur aan te brengen is in 1996 Chianti superiore ingevoerd. Consumenten die niet direct kennis hebben van de subzones en de verschillen daartussen, kunnen in plaats daarvan op zoek gaan naar deze “superieure Chianti”. Alleen goed gelegen wijngaarden in heuvelachtig gebied zijn toegelaten. Natte kleigronden in de dalen of in lager gelegen gebieden zijn uitgesloten. Daarnaast zijn er andere, strengere regels dan bij een “gewone” Chianti. Zo geldt o.a. een lagere productie van druiven per hectare en moet de wijn minimaal 9 maanden rijpen.
Voorwaarde voor het vermelden van de term “superiore”, is dat de naam van het subzone niet wordt vermeld. Een keuze van het wijnhuis dus.

Chianti Riserva

Naast Chianti heb je ook Chianti Riserva. De aanduiding “riserva” betekent dat de wijn minimaal een rijping van 2 jaar heeft gehad, gerekend vanaf 1 januari van het jaar na de oogst.

 

Chianti Classico

Oorspronkelijk werd Chianti geproduceerd in een paar dorpjes tussen Florence en Sienna. In 1932 werd dit gebied door de Italiaanse overheid verruimd tot een groot deel van Toscane en opgedeeld in subzones. Het gebied tussen Florence en Sienna, waaronder ook het oorspronkelijke Chianti gebied, kreeg de naam Chianti Classico. Deze wijn is te herkennen aan het logo met de zwarte haan: Gallo Nero.
De regels voor de productie van Chianti Classico wijn zijn strenger dan die van de meeste andere Chiantigebieden, waardoor de wijn een goede reputatie heeft. Lagere productie per hectare en een langere rijpingstijd zijn daar een voorbeeld van. Zo moet de wijn minimaal één jaar rijpen voordat hij mag worden verkocht en geldt een minimum alcoholpercentage van 12%.
Voor de Chianti Classico riserva geldt een rijpingsperiode van minimaal 2 jaar en een minimum alcoholpercentage van 12,5%.

In 1996 heeft Chianti Classico een eigen herkomstgebied gekregen, waardoor de wijn niet meer onder het grote Chianti DOCG valt, maar onder het eigen Chianti Classico DOCG.

Sinds 2013 is er een nieuwe categorie toegevoegd, de Chianti Classico Gran Selezione. Belangrijkste kenmerken van deze wijn zijn een minimale rijping van 30 maanden en de druiven moeten van één wijnbedrijf afkomstig zijn (single estate).

Chianti Classico Gran selezione

 

Vernaccia di San Gimignano

“Heel Toscane is bezet door blauwe druiven. Heel Toscane? Nee, een kleine nederzetting blijft moedig weerstand bieden aan de overweldigers en maakt het leven van menig bezoeker aan San Gimignano en de omringende plaatsen bijzonder aangenaam…”

Het Toscaanse middeleeuwse stadje San Gimignano is beroemd om de vele torens, maar natuurlijk ook om de wijn. Vernaccia di San Gimignano is de enige witte wijn in Toscane met een DOCG status en daarmee de logische keuze bij de lunch, borrel of diner. De wijn is fris en vrij strak en heeft een minimum alcoholpercentage van 11,5%.

Vernaccia di San Gimignano riserva: Voor de riserva geldt een minimale rijpingsperiode van één jaar, waarvan een gedeelte op hout en drie maanden op fles.

 

Vino Nobile di Montepulciano

In het Chianti gebied Collo Senesi, ten zuidoosten van Sienna, ligt het dorp Montepulciano. Het gebied is warmer en droger, waardoor de wijn tot de beste van Toscane wordt gerekend en het gebied een eigen DOCG status heeft gekregen.
Vino Nobile moet minimaal 70% sangiovese (lokaal Prugnolo gentile geheten) bevatten, eventueel aangevuld met andere lokale rode druiven. Ook is een klein percentage witte druiven (max 5%) toegestaan. De wijn moeten minimaal 2 jaar rijpen, waarvan 1 jaar op eikenhout.

Voor de riserva geldt een minimale rijpingsperiode van 3 jaar, waarvan 1 jaar op hout.

Rosso di Montepulciano is het jonge broertje van de Vino Nobile. Voor de samenstelling van de wijn gelden dezelfde regels, maar Rosso hoeft slechts 4 maanden te rijpen.

 

Brunello di Montalcino

Brunello is misschien wel de bekendste en beste wijn uit het Chianti gebied. Het middeleeuwse dorpje ligt bovenop een heuvel in het Colle Senesi gebied.
De wijn wordt gemaakt van 100% Sangiovese Grosso, die ook wel gewoon Brunello wordt genoemd. De wijn moet minimaal 2 jaar rijpen op eikenhout en daarna minimaal 4 maanden op fles. Een Brunello mag 4 jaar na de oogst op de markt worden gebracht. Het minimum alcoholpercentage is 12,5%.
Voor de Brunello Riserva geldt een rijpingsperiode van 62 maanden, waarvan minimaal 2 jaar op eikenhout en 6 maanden op fles.

Beide wijnen zijn typische bewaarwijnen. Lang houdbaar (enkele tientallen jaren) en na verloop van jaren worden de tannines steeds zachter en wint de wijn aan kwaliteit.

Rosso di Montalcino. Is het jongere, meer toegankelijke broertje van de Brunello. De wijn is doorgaand frisser en minder zwaar. Hij wordt jong gedronken en kan al na 1 jaar rijping – waarvan 6 maanden op hout – worden verkocht.

Super Tuscan

Een vreemde eend in de Toscaanse bijt is de Super Tuscan. De naam is niet afkomstig van een herkomstgebied, maar is een geuzennaam voor verschillende Toscaanse wijnen van een zeer goed niveau, die niet binnen een herkomstgebied vallen of niet aan de regels ervan voldoen.

Het begon in de jaren 70 van de vorige eeuw, toen wijnmakers wijn wilden maken van andere druiven dan die voor Chianti zijn toegestaan. Vooral Franse (Bordeaux)druiven als Merlot, Cabernet Sauvignon en Cabernet Franc zijn populair.
Het resultaat: een topwijn, maar wel eentje die niet aan de regels voldoet en hierdoor in de laagste classificatie van de Italiaanse wijnwet valt: de tafelwijn. Dat heeft de populariteit niet negatief beïnvloed. Sterker nog, de Vino da Tavola status heeft de mythe van deze Super Tuscan alleen maar doen toenemen. Bekende wijnen zijn Tignanello, Sassicaia, Ornellaia en Guado al Tasso.